Koor met de metseltekens detail
In 1566 had de kerk erg te lijden onder de beeldenstorm. Het interieur werd geplunderd en vernield. In 1580 werd de toren, die toen nog in Spaanse handen was, door Hollanders die op rooftocht waren, grotendeels in puin geschoten en de kerk door brand verwoest.
De toren is daarna niet meer herbouwd. De kerk werd in 1617 weer herbouwd en vanaf 1648 kwam zij in protestantse handen.
Er vindt hier in Waalwijk een vermenging plaats tussen wellicht voor-
Maalkruis of andreaskruis
De metselaars, die de muur hebben opgetrokken kunnen symboliek hebben ingemetseld, hetzij in opdracht van hun opdrachtgevers (bisschop), hetzij om een eigen stempel (van hun gilde?) tot uiting te brengen. Men bouwde voor de eeuwigheid en ter meerdere ere van God. Maar bouwhutten hadden zo hun eigen leerstellingen, die ook niet altijd strookten met de opvattingen van de (katholieke) kerk, waardoor ze soms aardig vrij waren om iets eigens toe te voegen.
Bouwhutten die, onder leiding van een bouwmeester, een kerk bouwden, hadden zo hun eigen geheimen, die een buitenstaander niet mocht weten. Deze waren er van tweeërlei soort:
1. technische geheimen: hoe je vanuit geometrische basisvormen (cirkel, vierkant, driehoek, pentagram of veelhoek) een gebouw vorm geeft
2. spirituele geheimen: de krachten die in symbolen schuilen en die hun uitwerking hebben op mensen en geesten, die daar gevoelig voor zijn.
Vrijmetselaars gaan ervan uit dat ze uit deze bouwgilden zijn voortgekomen.
Rituelen en tekens binnen de vrijmetselarij verwijzen naar oude tradities die nog teruggaan tot de vroegere middeleeuwen. Dit moet welhaast betekenen, dat er binnen bouwgilden geheime kennis en rituelen een rol hebben gespeeld.
Maar of hierin ook een stukje verklaring van de tekens te vinden is? Het lijkt mij niet waarschijnlijk dat geheime tekens zo openlijk op een muur gezet werden.
Meer kans maakt de theorie dat de metselaars symbolen toepasten met een magische betekenis, die door iedereen met instemming begrepen werd.
Symbool, nu bekend als de Davidsster
Mogelijk moet dit teken verwijzen naar Golgotha. De drie punten kunnen verwijzen naar de drie kruisen. Eenduidig is het niet en het blijft moeilijk een feitelijke betekenis te achterhalen.
Er kan ook iets zijn misgegaan tijdens het metselen, wat men niet meer heeft willen rechtzetten.
Vaak zijn tekens speciaal van een christelijk kruis voorzien. Dat dit kruis is toegevoegd, blijkt uit het feit dat zo'n teken elders, b.v. op een kerktoren, niet met een kruisje getooid is.
Het ruitpatroon, zoals hier, wordt wel: ‘geploegd akkerland' genoemd. En zou dan een vruchtbaarheidsteken zijn.
Koormuur Grote kerk: in deze figuur is wel symmetrie te herkennen, maar de betekenis?
Onbekend muurteken in Waalwijk
Waar we misschien ook rekening mee moeten houden is, dat een cirkel door metselaars op een muur werd weergegeven als een ruit. Het is niet zo dat men geen cirkel kon metselen, maar misschien was de abstractie in de vorm van een ruit voor de kijker wel even zo goed duidelijk en veel makkelijker aan te brengen.
Als dat waar is, kunnen we op de foto hieronder het kruis misschien zien bovenop een monstrans, die de hostie toont.
De meer gebruikelijke term is Calvariekruis, als het kruis is gekoppeld aan een driehoek, die de heuvel Golgotha voorstelt.
Koormuur Grote kerk
De hexagram, ook bekend als Davidsster, moet vroeger een andere betekenis gehad hebben. We kunnen denken aan de ster van Bethlehem, maar ook aan Maria als sterre der zee. Dit moet nog verder uitgezocht.
Symbool Waalwijk
Muurteken met gedeeltelijk maltezer kruis
Koormuur van de Grote kerk
N.H. kerk: calvarie-
Ornamentele muurversiering
De interpretatie die ikzelf hier voor mogelijk houdt is dat de omgekeerde vorm een monogram vormt van de letters X en V. Deze kunnen duiden op: Christus Victorie.
Zo'n figuur moest al metselend ontstaan. Daar kan ook wel eens iets bij misgaan. Het is al een wonder hoe mooi soms de figuren gelukt zijn.
Al met al roepen deze foto's de nodige vragen op met betrekking tot de zwartgebakken of groengeglazuurde figuren op de muren van gotische kerkgebouwen in de 2e helft van de 14e eeuw-
Waalwijk: Sint Janskerk
Een bijzondere ontdekking waren de motieven op het koor van de oude St. Johannes de Doper-
De Norbertijnen van Tongerlo voerden destijds de supervisie over de Waalwijkse parochie. De parochie behoorde tot het bisdom Luik.
Het dorp Besoyen lag tegen Waalwijk aan en de grens liep vlak langs de kerk, die aan de Waalwijkse kant stond.
Rond 1450 begon men aan de bouw van deze laat-
De Protestantse Sint Janskerk in Waalwijk