Nederland

Startpagina

Inleiding

Nederland

Tilburg: Hasseltse kapel

Dit schattige Middeleeuwse kapelletje, dat men de Hasseltse kapel noemt, vinden we even ten noorden van het centrum van Tilburg.

De kapel is het enige Middeleeuwse bouwwerk dat Tilburg nog bezit. Over haar oorsprong is weinig bekend. Een oud archiefstuk maakt melding van "Onser Liever Vrouwen in den Capellen aan die Hasselt". De Hasselt was één van de 11 zogenaamde herdgangen, waaruit Tilburg toentertijd bestond. Hoewel de Hasselt een van de grotere herdgangen was, is het toch opmerkelijk dat zo'n kleine gemeenschap van enkele honderden mensen een kapel sticht en onderhoudt.

Frankische driehoek te zien bij Hasseltse kapel

Maar de bronzen klok in de toren toont aan dat de kapel al in 1536 bestond. Op de klok staat vermeld "Maria is mijnen naem, Jasper Moer maeckten mij int jaer ons Heeren MCCCCCXXXVI."

Op grond hiervan en gelet op de stijlkenmerken van het bouwwerk, neemt men aan dat de kapel omstreeks 1500, ruim vòòr de Reformatie en de tachtigjarige oorlog, is gesticht.

En dat is midden in de periode dat metseltekens in de mode waren.

Door de Reformatie was de kapel lange tijd aan de Katholieke eredienst onttrokken. In de loop der jaren was het in gebruik als weverswoning, als pakhuis en zelfs als herberg. Een omvangrijke restauratie in 1972 bracht de Hasseltse Kapel terug in zijn oorspronkelijke staat.

De Hasseltse Kapel is toegewijd aan Maria-visitatie. In de Maria-maanden mei en oktober spant het kapelbezoek de kroon, vooral op zondag. Voor veel Tilburgers is de Hasseltse Kapel de trouwlocatie bij uitstek.

Tijdens de bouw zijn twee harten aangebracht aan weerszijden van de ingang. En al lijken ze geschilderd: dat zijn ze niet. Ze zijn aangebracht in een steensoort, waarvan de koppen een beetje grijzig geglazuurd zijn.

De hart-symbolen zijn wat beschadigd in de loop der tijd.

Toch wel een mooi idee voor een trouw-lokatie.

De hart-symbolen vinden we aan de rechterzijde van de ingang (zie foto’s onder).

Hasseltse kapel, nog bedekt onder pleisterlaag

Detail van het hart-symbool

Detail van het hart-symbool

____________________________________________________________________________

Gilze: Sint Petrus Banden kerk

De St. Petrus Banden kerk in Gilze dateert van 1500 en is nadien meerdere malen verwoest, herbouwd en in 1944 grotendeels nogmaals verwoest.

De kerk en de kerktoren zijn in 1951 weer herbouwd.

Van een van de traveeën is nog het bovenste deel bewaard en zien we het jaartal 1617 met daaronder een metsel-ornament.

____________________________________________________________________________

Bakel: Kerk

Bakel is een oud plaatsje waarvan de naam Bagoloso al opduikt in een 12e eeuws afschrift (Liber aureus van Echternach) van een document uit 714.

In dit document wordt al melding gemaakt van een woning van de Frankische hofmeier Pippijn II in Bagoloso.

In 721 kreeg Willibrord een houten kerk geschonken in Bakel, door een Frankische edelman Herelaef. Dit was het begin van een langdurige relatie tussen Bakel en Echternach.

Deze eerste kerk werd ca 1100 vervangen door een stenen romaanse kerk. En deze is nog weer enkele eeuwen later vervangen door het huidige gotische exemplaar.

Diverse achtereenvolgende pausen hebben de rechten van de Abdij van Echternach bekrachtigd. Omstreeks 1100 werden de bezittingen van deze abdij beheerd door een laatbank die in het nabijgelegen Deurne was gevestigd.

In de hieropvolgende periode begonnen feodale heren een steeds grotere macht te vertonen. Omstreeks 1200 viel Bakel onder het Graafschap Rode dat onder invloed van de Graaf van Gelre stond. Willem I van Horne bezat de voogdij over de goederen van de Abdij van Echternach in Peelland en droeg deze in 1222 over aan Hertog Hendrik I van Brabant. Het cijnsrecht werd echter gedeeld tussen hertog en abdij. De abdij gaf echter het tiendrecht weer uit aan locale notabelen.

De Sint-Willibrorduskerk is een gotische kerk die omstreeks 1500 gebouwd is. Ze heeft een 16e eeuws basilicaal schip en een mooie 16e eeuwse hoektoren met fraai bewerkte overhoekse steunberen. Aan de zuidzijde is een veelhoekige traptoren aangebouwd.

Aan de zuidzijde van de toren zijn metseltekens te zien.

In 1893 is de voorzijde van de toren met machinale steen beklampt. In 1910 werd de kerk verbouwd en werd er een dwarsbeuk en een priesterkoor aangebouwd, waarbij het oude koor werd gesloopt.

Deze metseltekens zijn hier - om Joost mag weten wat voor reden - van een grijze voeg voorzien (of zijn ze grijs geschilderd?). Persoonlijk vind ik dit vies, lelijk en past het totaal niet bij wat we op dit gebied in het land tegenkomen.

Het verdient nooit of te nimmer navolging! Het oogt nu als graffiti, die men niet heeft kunnen verwijderen.

Metseltekens aan de zuidzijde van de toren

De kerk van Bakel (bij Deurne)

Het hart-symbool

De Hasselt is een van de oudste herdgangen. Een herdgang is een, vaak driehoekige, nederzetting van boerderijen rondom een gemeenschappelijke ruimte voor het vee. Veelal voorkomend in de omgeving van heide. De naam herdgang heeft een relatie met herder (heerde). De driehoekige vorm hangt samen met de mogelijkheid om het vee in een hoek te drijven om het daar te kunnen beetpakken. In Noord-Brabant komen veel herdgangen voor, die daar ook bekend staan onder de naam Frankische Driehoek.