Nederland

Startpagina

Inleiding

utrecht 1.6-2 utrecht 1.6-4

Bunschoten: De Catharinakerk

Aan weerszijden van de ingang van de gotische kerktoren is tijdens de bouw een ruitfiguur aangebracht. Deze bouw vond plaats in opdracht van de Domproost van Utrecht rond 1430.

 

De kerktoren van Bunschoten met ruitmotief aan weerszijden van de ingang

De toren voorzijde

De ruit is hier wat meer versierd, maar is vast nog beleefd als een ruit.

Bezien we de oorsprong van de ruit, dan is het een vruchtbaarheidsteken dat in haar oorsprong mogelijk nog verband houdt met de odal-rune (eigen grondbezit) en/of de ing-rune (afstamming). Over verchristelijking van het ruit-symbool heb ik tot nu toe nog niets gevonden. Tenminste geen relatie met een heilige. Wel zie je af en toe het ruitsymbool bekroond met een wijdingskruisje (zie Laurenskerk Rotterdam). En misschien was de betekenis ook niet zo strijdig met de leer van de kerk.

Of er in de 15e eeuw nog steeds gedacht werd aan vruchtbaarheid, weten we niet. Mogelijk smolten de betekenissen van maalkruis en ruit al tezamen tot onheilwerend teken.

____________________________________________________________________________

Utrecht-stad: De Buurkerk

De Buurkerk is de oudste van den vier Middeleeuwse parochiekerken in de Utrechtse binnenstad. Tezamen vormen ze op de plattegrond een katholiek kruis. De Buurkerk was gewijd aan Maria (Maria minor).

De kerk stond in een druk stukje van de handelsstad en er werd druk gebruik gemaakt van de kerk. De stadsraad had er een altaar en de gilden een eigen kapel. Naast gewijde kerkklokken hingen in de toren 2 ongewijde klokken. De ene was de banklok, die geluid werd bij allerlei openbare aangelegenheden, zoals afkondigingen van raadsbesluiten en het bekendmaken van vonnissen, en de andere was de waakklok, die aangaf wanneer de stadspoorten moesten worden geopend en gesloten.

De kerk werd in de 12e en 13e eeuw verschillende malen tijdens stadsbranden in de as gelegd. Na de laatste brand verrees een nieuw kerkgebouw.

Het betrof een vroeggotische kruisbasiliek, waarvan de karakteristieke toren nog bestaat. Met deze toren werd rond 1370 begonnen. Oorspronkelijk zou hij hoger opgetrokken worden en afgesloten door een achtkantige lantaarn, zoals de Domtoren, maar die plannen zijn nooit verwezenlijkt. In plaats daarvan is een tijdelijke afsluiting gebouwd die nog steeds aanwezig is. De huidige toren heeft een hoogte van 56 meter.


De metseltekens bevinden zich uitsluitend aan de voorzijde (= de westzijde) van de toren. rechts zijn beneden 2 geschakelde ruiten te zien, aan de bovenzijde voorzien van een wijdingskruisje. Daarboven zijn twee op elkaar staande ruiten te onderscheiden. Of daar nog meer omheen zit, is niet vast te stellen.

Links van de deur zijn restanten zichtbaar van 3 gestapelde ruiten. Mogelijk hebben die tezamen met dwarslijnen een latijns kruis gevormd. Maar te weinig van over om zeker te zijn.

De voorzijde van de toren

De voorzijde van de toren

Buurkerk vanaf de Domtoren gezien

Toren aan voorzijde

Toren voorzijde: gehavende tekens

De Buurkerk is aan alle kanten ingebouwd door huizen, zodat je maar moeilijk een totaalplaatje kunt krijgen.

De middeleeuwse kap van de kerk ging verloren tijdens de vreselijke storm van 1674, toen ook de Domkerk haar middenschip kwijtraakte. Later kreeg de Buurkerk er 3 lagere kappen voor terug.

utrecht 1.6-4 utrecht 1.6-3 utrecht 1.6-2

Detail voorzijde toren

Nederland