____________________________________________________________________________
Weipoort (bij Zoeterwoude): Boerderijen
Magische tekens met een lang leven !
Tot mijn grote verrassing kom ik, op een fietstochtje bij mij in de buurt door het buurtschap Weipoort, ineens een oude boerderij met een heus metselteken op de voorgevel tegen.
Volgens de huidige bewoner schijnt het huis uit 1650 te stammen en heeft het linker gedeelte, waar ook het metselteken op zit, ooit nog dienst gedaan als schuilkerk.
Nog een beetje geschiedenis: het ontginnen, ofwel droog steken van de turf (ontvenen) van het gebied De Weipoort is rond 1200 gestart. In 1450 wordt overigens voor het eerst de naam Weipoort gebruikt, dat op het geringe aantal (weinig) bewoners slaat.
Naast het maalkruis zijn er op boerderijen van de Weipoort hartjes en kruisjes te vinden boven de luiken van de melkkelder. Daar gaan we op deze pagina eens wat verder naar kijken.
Krukboerderij, tenminste al van 1650
Boven de luiken van de melkkelder zien we de streekgebonden zwarte hartjes met kruisteken.
Het grote maalkruis bevindt zich meer naar rechts op de gevel.
Detail van de krukboerderij
Boven de luiken van de melkkelder zien we de streekgebonden zwarte hartjes met kruisteken.
Het grote maalkruis bevindt zich meer naar rechts op de gevel.
Weipoort 2
Vlak bij bovenstaande boerderij is er nog zo'n oudje. Deze oogt nieuw, maar dat komt omdat hij nog maar onlangs onder een pleisterlaag vandaan is gekomen. Ook deze is al wel 350 jaar oud.
Boven de luiken van de melkkelder zijn hier 2 hardstenen kruisjes ingemetseld.
Weipoort 3
En hier staan de kruisjes boven het hartje..
Weipoortseweg
Weipoortseweg
Ackerdijkse plassen
Op de muren van deze oude boerderij uit ca 1660 geen speciale metseltekens. Enkel de geschilderde afweertekens boven luiken van de melkkelder. Wat wel duidelijk wordt, is dat de boer Roomskatholiek was.
De betekenis volgens overlevering: dit teken weert de duivel van melk en zuivel.
IHS wordt vaak verklaard als de beginletters van Iesus Hominem Salvator (Jezus de Redder der Mensen), maar eigenlijk zijn het de eerste drie Griekse letters van de naam Jezus (ΙΗΣΟΥΣ)[1].
Een andere verklaring is: In Hoc Signo (In dit teken (zult gij overwinnen)), als verwijzing naar de droom die de Romeinse keizer Constantijn de Grote gehad zou hebben).
Dit monogram kwam op in de Hoge Middeleeuwen. In de Oudheid werd het monogram XP (XP van Christos) meer gebruikt.
IHS vindt men terug op kerkgevels, biechtstoelen, bidprentjes en ook op oudere kazuifels.
Het monogram werd vooral gebruikt door de welgestelde katholieke orde de Jezuïeten. Het komt boven melkkelders in een ruime straal rond Delft voor. Deze regio werd in belangrijke mate door Jezuieten bediend.
Boerderij natuurmonumenten Ackerdijkse plassen
Hartjes en kruisjes boven de luiken van de melkkelder
Kruistekens boven de luiken van de melkkelder
Pijnacker: Noordweg 39
De kruisjes zijn hier in de 17e eeuw als een ruitvormig metselteken aangebracht.
Pijnacker: Nieuwkoopseweg 46
Ook bij deze historische boerderij uit het eerste kwart van de 19e eeuw (Nieuwkoopseweg 46) zien we de IHS-
Pijnacker: Nieuwkoopseweg 34
En dan nog een eindje verder langs dezelfde weg een modernere variant in hardsteen met de letters IHS.
Noordweg 39, boerderij uit 1666
Nieuwkoopseweg 46
Nieuwkoopseweg 46
Nieuwkoopseweg 34
Het toont aan dat het geloof in de magie van dit teken onder de katholieke boerenbevolking in deze streek erg sterk is geweest en niet gemakkelijk opgegeven werd.