Kruiningen: De Johanneskerk
Kruiningen ligt op Zuid-
in de stijl van de Brabantse gotiek. Het schip is deels opgetrokken uit baksteen met witte Brabantse zandsteen.
Oorspronkelijk is de kerk gebouwd als kruiskerk met een koor aan de oostkant, maar na de Reformatie is het koorgedeelte steeds verder komen te vervallen en tenslotte geheel gesloopt. Dit was mede omdat in een Protestante kerk geen gebruik wordt gemaakt van een koor.
Wel is nog steeds de triomfboog, de overgang tussen het schip en het koor, goed te herkennen, zowel aan de buiten-
De kerk was oorspronkelijk gebouwd als kapel bij een groot kasteel, waar het dorp Kruiningen rondom gebouwd is. Dit kasteel behoorde toe aan de Heren van Cruininghe.
De eerste gegevens die zijn gevonden over de kerk dateren uit 1203, we weten dus zeker dat de kerk al 800 jaar bestaat. Eerst was het een houten gebouw, maar al vrij snel werd dit vervangen door een stenen gebouw. De toren bestaat sinds de 14de eeuw.
Gravure van het kasteel met de kerk van Kruiningen
N.H. Kerk van Kruiningen
Van het kasteel is niets meer over, alleen kerk en toren hebben de eeuwen getrotseerd, al is het gebouw, door afbraak van het koor, ernstig aangetast.
De toren staat op een ongebruikelijke plaats aan de zuidkant van het schip. Waarschijnlijk heeft dit te maken gehad met de ligging van het grote kasteel dichtbij de kerk. In het totale bouwplan zou een toren aan de westkant niet mooi geweest zijn.
Er was ook een onderaardse gang tussen de kerk en (aanvankelijk het kasteel) de boerderij "Het Slot". Deze onderaardse gang werd in de oorlog gebruikt als geheime opslagplaats.
Aan de noordkant in de schaduw 3 metseltekens. Twee ervan zijn op de foto hierboven te zien. Onder links: een bollen-
De noordzijde van de kerk
Westzijde kerk
Links boven: in dit teken lijkt een maalkruis te herkennen, maar de toevoegingen maken er misschien een heel andere betekenis van.
Rechts boven: detail van het (mogelijk) maalkruis teken.
Noordzijde detail
Noordzijde detail
Westzijde detail
Links boven: het derde teken is een maalkruis dat half verscholen blijkt te zitten achter een aangebouwd huisje.
Rechts boven: hier links van de steunbeer, weer een bollen-
Westzijde detail
Westzijde detail
____________________________________________________________________________
Nieuwerkerk (Schouwen-
De Johanneskerk is gebouwd in de periode 1475-
Het is één van de 4 kerkgebouwen in het dorp. In de Johanneskerk kerkt de SOW-
Van de kerk is nu nog een klein deel over.
Het middengedeelte van de kerk is, waarschijnlijk als gevolg van blikseminslag, in 1583 door brand verwoest.
In de tijd van de Hervorming bestond de gemeente van de Johanneskerk uit 100 leden. Doordat het aantal leden niet veel was is het middengedeelte ook niet meer herbouwd.
Voor de watersnoodramp in 1953 hebben op de plek van het verwoeste middengedeelte verschillende gebouwen gestaan. Op deze foto uit 1905 staat een schoolgebouw voor basisonderwijs.
Na de watersnoodramp is het open gedeelte opgevuld met beplanting.
Bij een restauratie in 1952 kreeg de kerk een hele nieuwe kap.
Na 1953 werken de gietijzeren ramen uit de 18e eeuw weggehaald en vervangen door glas-
Op 22 april 1959 werd de hele restauratie afgerond.
De toren werd op 3 februari 1945 door de Duitsers opgeblazen. Daarna werd door een comité geld ingezameld voor de herbouw van de toren in 1975.
Op 9 maart 1976 was de toren weer klaar voor gebruik. De nieuwe toren is precies hetzelfde gebouwd als de vorige toren.
Zuidzijde kerk met het kruis rechtsonder
Beschadigd natuurstenen kruis in detail
Gravure van het kasteel met de kerk van Kruiningen